Od zanatske radionice do muzejskih prostorija: nasleđe i filozofija Žana Pruvea

U oblastima dizajna, arhitekture i inženjeringa, Francuz Žan Pruve zauzima mesto među najsvestranijim i najinovativnijim umovima 20. veka. Njegovo jedinstveno delo, koje su visoko cenili uticajni savremenici poput Le Korbizjea, obuhvata sve – od otvarača za pisma, preko okova za vrata i prozore, rasvete, nameštaja, fasadnih elemenata, prefabrikovanih kuća, modularnih građevinskih sistema, pa do velikih kongresnih i izložbenih dvorana – praktično sve što se može konstruisati i što se uklapa u metode industrijske proizvodnje. 

Karijeru je započeo kao kovač, pre nego što je otvorio sopstvenu radionicu i proizvodne pogone u Nansiju 1924. godine, koje je vodio sve do 1954. Danas se smatra jednim od vodećih pionira u razvoju ozbiljnog serijskog nameštaja, prefabrikovanih arhitektonskih komponenti i industrijalizovanog građevinarstva. Njegov rad kao dizajnera, ali i kao preduzetnika i proizvođača, bio je vođen idejom pronalaženja novih i modernih rešenja za probleme gradnje i svakodnevnog života.

Pruve, koji je sebe smatrao inženjerom, očigledno je formalnim razmatranjima dizajna pridavao sporednu ulogu. Primarni cilj njegovog dizajna i razvojnog rada bio je spajanje aspekata funkcionalnosti, materijalne autentičnosti i ekonomičnosti (minimalni materijalni resursi i najjednostavniji način izrade) sa složenim preduslovima ozbiljne proizvodnje. U tom procesu gotovo uvek je postizao estetski ubedljive rezultate, što i objašnjava njegov značaj danas. Imajući to u vidu, nije iznenađujuće što brojni arhitekti i dizajneri navode Pruvea i njegov autentičan opus kao izvore uticaja i inspiracije za sopstveno stvaranje. 

Nameštaj koji je Pruve osmislio poseduje umetničku svest koje je izražena u detaljima, spojevima, proporcijama, statičkim tokovima i celokupnoj konstrukciji, a na kraju i u obradi i izvođenju samog materijala. Završni dodir u obradi površina i selektivnoj primeni boja nije bio izuzetak. Žan Pruve je razumeo duboku rezonancu boja, i birao ih je sa velikom pažnjom.

Boje koje je razvio za svoju arhitekturu i čelične elemente nameštaja dolazile su iz različitih referenci – od njegove boje Blé Vert, koja odražava nijansu mlade zelene pšenice, do Gris Vermeer, koja aludira na sive tonove u radu slikara Jana Vermera. Pa ipak, prema Pruveu, koji je verovao u „prirodu materijala“, trebalo bi farbati samo delove koji su u opasnosti od korozije, zbog čega je drvene i aluminijumske elemente ostavljao u neobrađenom stanju kad god je to bilo moguće. Međutim, pored praktične koristi od zaštite od rđe, Pruve je bio svestan da može da koristi boje kako bi svom dizajnu udahnuo određenu auru.

Tokom posete Parizu početkom 1980-ih, Rolf Felbaum, počasni predsednik kompanije Vitra, nabavio je Pruveovu vintidž stolicu Antony iz 1954. godine. To je označilo početak intenzivnog sakupljanja drugih njegovih komada, zbog čega danas Muzej dizajna Vitra ima najobimniju muzejsku kolekciju nameštaja i predmeta koje je dizajnirao Žan Pruve. Ali to je bio tek početak, jer je saradnjom Vitre i porodice Pruve od 2000. godine ova kompanija dobila pravo da proizvodi Pruveov nameštaj, čime se njegova reputacija proširila i van granica Francuske, a njegovo ime postalo sinonim za dizajn koji postoji izvan trendova i mode.

Filozofija racionalne i funkcionalne konstrukcije Žana Pruvea inspirisala je generacije arhitekata i dizajnera, a njegovo delo ostaje podjednako aktuelno i danas, u vremenu kada se intenzivno razmatraju održivost i odnos između prostora, tehnologije i društva.